In de Telegraaf van 11 oktober 2023 stond een artikel over een bejaard Frans stel uit Nimes dat een Afrikaans masker op zolder vond en voor een achteraf te laag bedrag van € 149 verkocht aan een kunsthandelaar. De kunsthandelaar verkocht het masker op een veiling voor € 4,1 miljoen door. Waarschijnlijk wist hij van de ware waarde van het masker. Het Franse stel overweegt nu juridische stappen. Een dergelijk nieuwsbericht roept direct de vraag op, hoe zo’n zaak in Nederland af zou lopen. Juridisch heet dit leerstuk “verkopersdwaling”.
Verkopersdwaling – bepaald geen eenvoudig pad
In Nederland kan een partij een streep door een overeenkomst zetten (juridisch heet dat: “vernietigen”) als zij de overeenkomst onder een onjuiste voorstelling van zaken is aangegaan en haar contractspartner dat weet. Die onjuiste voorstelling noemen we juridisch “dwaling”. Dwaling kent volgens de wet drie oorzaken:
- De andere partij heeft een onjuiste mededeling aan de dwalende gedaan;
- De andere partij heeft informatie verzwegen die voor de dwalende van belang is;
- Beide partijen gingen van dezelfde onjuiste voorstelling van zaken uit.
In een oud arrest heeft de Hoge Raad al eens uitgemaakt dat de verkoper in beginsel niet
kan dwalen over de waarde van de door hem verkochte zaken. Dit wordt ook wel verkopersdwaling genoemd. De reden achter het vrijwel uitsluiten van verkopersdwaling is een simpele: de verkoper moet weten wat hij verkoopt en moet zich vooraf goed oriënteren op de vraagprijs, aldus het idee van de Hoge Raad.
Toch kan verkopersdwaling onder omstandigheden tot vernietiging van de overeenkomst leiden. Dan moet voldaan zijn aan de volgende omstandigheden:
- De verkoper is ondeskundig en weet niet wat zijn zaak waard is;
- De koper is deskundig en weet wat de zaak waard is of waard kan zijn en hij weet ook dat de verkoper dat niet weet;
- De koper verzuimt de verkoper in te liggen.
Deze omstandigheden doen zich niet snel voor. Bovendien zal al snel gelden dat een grote en ervaren verkoper eventuele kennis zal moeten inkopen als hij zelf die kennis mist. Een klein voorbeeld: als een bedrijf een dochteronderneming verkoopt, zal hij eerst een accountant in moeten schakelen om tot waardering van zijn onderneming te komen.
Verkopersdwaling – hoe dan wel
Hoewel we niet alle feiten kennen – een artikel in De Telegraaf is naar zijn aard onvolledig – lijkt het erop dat de kunsthandelaar verplicht zou zijn geweest de verkoper van zijn kennis of vermoedens op de hoogte te stellen. Een voorbeeld waarin dat wel goed ging leverde Koningsdag 2022 op. Een taxateur vond op een rommelmarkt een broche voor € 1,50. Deze bleek later een veelvoud van dat bedrag waard te zijn. De taxateur besloot uiteindelijk (eerst dacht hij nog: “eigen schuld, dikke bult”) om de winst te delen met de verkoper. In het licht van het arrest over de Kantharos van Stevensweert was dat een prima beslissing.
Kortom, als verkoper moet je weten wat je verkoopt. Zorg dan ook dat je altijd de waarde van je verkochte zaak kent. Alleen als de koper deskundiger en professioneler is dan de verkoper en de verkoper uit de waan had moeten halen, heeft de verkoper een kans de gesloten koop aan te tasten. Dat doet zich niet vaak voor. Voorkomen is dus beter dan genezen. De teams van fL advocaten en facily LAW juristen helpen je daar graag bij.