Het jaar 2024 is alweer bijna voor de helft voorbij. Een goed moment om de mogelijkheden voor de overdracht van vermogen van ouders naar hun kinderen en grootouders aan hun kleinkinderen weer eens onder de aandacht te brengen.
Door vermogen – gefaseerd – door te geven aan de volgende generaties kan niet alleen flink bespaard worden op de later over de erfenis te betalen erfbelasting, maar kan ook worden bespaard op de eventueel verschuldigde eigen bijdrage bij opname in een zorginstelling. Er zijn voor het overdragen van vermogen aan je kinderen verschillende mogelijkheden.
Welke van de mogelijkheden hierbij het meest gunstig is, zal uiteraard afhankelijk zijn van de individuele situatie. Niet alleen zal de omvang en samenstelling van het vermogen van invloed zijn op de te maken keuze, maar ook de verwachtingen over de veranderingen hierin in de toekomst.
Er zijn er in principe twee manieren te onderscheiden:
1. de schenking in contanten, ook wel omschreven als echte schenking, en
2. de zogenaamde schenking op papier.
Beide manieren van schenken worden fiscaal in grote lijnen op dezelfde manier behandeld. Toch zijn er ook een aantal belangrijke verschillen. Deze overeenkomsten en verschillen worden hieronder (in het kort) verder uiteengezet.
Vrijstellingen en tarieven
Voor beide soorten schenkingen gelden voor kinderen de volgende vrijstellingen:
- er geldt een algemene vrijstelling van € 6.633,00*;
- de algemene vrijstelling kan bij kinderen tussen 18 en 40 jaar éénmalig worden verhoogd tot € 31.813,00*;
- de algemene vrijstelling kan bij kinderen tussen 18 en 40 jaar in plaats hiervan éénmalig worden verhoogd tot € 66.268,00 wanneer het kind deze schenking gaat gebruiken voor een dure studie.
Bij de laatste vrijstelling (een schenking voor een dure studie) gelden speciale voorwaarden. Deze vrijstelling wordt hierna verder buiten beschouwing gelaten.
Voor kleinkinderen geldt enkel een algemene vrijstelling van € 2.658,00*. Deze algemene vrijstelling geldt overigens ook voor derden. Aan kleinkinderen kan dus niet meer belastingvrij worden geschonken dan aan derden.
Wanneer meer wordt geschonken dan het vrijgestelde bedrag is schenkbelasting verschuldigd. Het tarief is hierbij afhankelijk van de hoogte van het geschonken bedrag en de relatie tot de schenker.
Bij een (belaste) schenking boven het vrijgestelde bedrag tot een bedrag van € 152.368,00 geldt voor kinderen een tarief van 10%; daarboven geldt voor kinderen een tarief van 20%.
Voor kleinkinderen (en verdere afstammelingen) geldt bij een (belaste) schenking boven het vrijgestelde bedrag tot een bedrag van € 152.368,00 een tarief van 18%; daarboven geldt een tarief van 36%.
Voor derden zijn deze tarieven respectievelijk 30% en 40%.
Schenken in contanten
Bij de schenking in contanten krijgen de kinderen (of de kleinkinderen) het geschonken bedrag direct in handen. Zij kunnen er dus direct over beschikken. Dat betekent dus ook dat het geschonken bedrag bij de schenker direct voor uitbetaling beschikbaar moet zijn.
Als de jaarlijkse schenking beneden het bedrag van de algemene vrijstelling voor de betreffende begiftigde blijft, dan hoeft er geen aangifte over de schenking gedaan te worden. Als er echter meer wordt geschonken dan de algemene vrijstelling of wanneer er bij de schenking een beroep wordt gedaan op een verhoogde vrijstelling, dan dient er aangifte schenkbelasting te worden gedaan. De aangifte moet worden gedaan binnen twee maanden na het einde van het kalenderjaar waarin de schenking is gedaan.
Door de schenking aan kinderen (of aan kleinkinderen) zal later minder erfbelasting verschuldigd zijn. Bovendien zal door de schenkingen aan kinderen (of aan kleinkinderen) later, bij opname in een zorginstelling, (mogelijk) een lagere eigen bijdrage verschuldigd zijn, immers het vermogen waarover de bijdrage wordt berekend is door de schenking lager geworden.
In veel gevallen zal het doen van echte schenkingen niet wenselijk of niet mogelijk zijn. Je kunt hierbij denken aan de situatie dat het vermogen vast zit in het eigen huis of dat je wilt kunnen blijven beschikken over jouw liquide vermogen. Ook kan het niet wenselijk zijn dat de kinderen (of de kleinkinderen) op dit moment al over een groot vermogen gaan beschikken. In al deze situaties kan een schenking op papier uitkomst bieden.
Schenken op papier
In de gevallen dat het doen van schenkingen in contanten (echte schenking) aan kinderen (of aan kleinkinderen) niet mogelijk is (bijvoorbeeld omdat het vermogen in het eigen huis zit) of niet wenselijk is (bijvoorbeeld om zolang mogelijk te kunnen blijven beschikken over het eigen spaargeld) dan is het doen van schenkingen op papier zeker een te overwegen alternatief.
Bij een schenking op papier schenk je aan je kinderen (of je kleinkinderen) een geldbedrag, welk geldbedrag direct weer van je kinderen (of je kleinkinderen) wordt teruggeleend. Hierdoor ontstaat er een schuld op papier aan je kinderen (of je kleinkinderen). Bij het terug lenen van het geschonken bedrag wordt meestal overeengekomen dat deze lening pas bij het overlijden van de laatste ouder hoeft te worden terugbetaald. Deze lening komt dan bij het overlijden van de ouders in mindering op de erfenis. Omdat hierdoor de erfenis kleiner is, zal er later minder erfbelasting verschuldigd zijn. Daarnaast zal door de schenking op papier aan de kinderen later, bij opname in een zorginstelling, (mogelijk) een lagere bijdrage verschuldigd zijn. Zoals de regeling rondom de eigen bijdrage op dit moment is, komt het geschonken (en teruggeleende) bedrag in mindering op het vermogen waarover de bijdrage wordt berekend.
Voordeel van de schenking op papier is dus dat het geschonken bedrag niet direct aan de kinderen hoeft te worden overgedragen. In het bijzonder wanneer je vermogen in de eigen woning zit, is dit een uitkomst om tocht te kunnen schenken. Maar ook anders kan het prettig zijn dat je over het geschonken bedrag vrij kunt blijven beschikken. De kinderen (of de kleinkinderen) kunnen de geschonken bedragen immers pas na het overlijden van de laatste ouder opeisen.
Uiteraard zijn aan een schenking op papier wel een paar voorwaarden verbonden waaraan moet worden voldaan om (optimaal) te kunnen profiteren van de (fiscale) voordelen.
Ten eerste moet een schenking op papier bij notariële akte worden vastgelegd. In feite wordt de schenking op papier gezien als een soort testament, immers de schenking wordt feitelijk pas na je overlijden uitgevoerd.
Daarnaast moet aan de kinderen (of de kleinkinderen) over het (totaal) geschonken bedrag jaarlijks 6% rente worden vergoed. Deze rente moet daarbij ook jaarlijks daadwerkelijk en aantoonbaar worden betaald; het is dus niet mogelijk deze rente bij het geschonken bedrag op te tellen.
De belastingdienst zal hierop bij de aangifte erfbelasting (waarbij een beroep worden gedaan een vermindering van het vermogen wegens gedane schenkingen op papier) controleren en daarbij van de kinderen vragen aan te tonen dat de verschuldigde rente daadwerkelijk is betaald. Mocht dit niet aangetoond kunnen worden, dan zullen de geschonken bedragen buiten beschouwing worden gelaten bij de berekening van de erfbelasting en zal hierover alsnog erfbelasting verschuldigd zijn.
Wanneer de schenking op papier uitsluitend is bedoeld om de eigen bijdrage voor de zorg te verminderen, dan geldt de eis van de rentebetaling niet. Uiteraard zal wel aan de overige eisen van de schenking op papier moeten worden voldaan. In deze situatie moet bij het overlijden ook gewoon erfbelasting worden betaald over de geschonken bedragen.
Daarnaast geldt voor de schenking op papier dat de kinderen de geschonken bedragen voor de inkomstenbelasting moeten opgeven in box 3. Ook al hebben de kinderen deze bedragen dus nog niet feitelijk in handen. Voor de inkomstenbelasting worden deze geschonken bedragen toch als bezit gezien. Andersom kunnen de geschonken bedragen door (groot)ouders worden opgeven als schuld aan hun (klein)kinderen.
Keuze
Welke manier van schenken het meest geschikt is hangt van veel zaken af, maar meestal zal de beschikbaarheid van vrij vermogen de doorslag geven. Voor meer informatie over het schenken kun je contact opnemen met onze collega’s van het notariaat. Zij helpen jou graag verder met vragen over dit onderwerp.
*) cijfers 2024