Gemeenten pakken ruimte om langdurige leegstand aan te pakken. Dat komt omdat de woningnood hoog blijft. Volgens het CBS stonden er op 1 januari 2024 nog bijna 189.000 woningen leeg. Recent is de Leegstandwet geëvalueerd, en een aantal belangrijke wijzigingen staan op stapel. In dit artikel lees je kort en bondig hoe dat juridisch zit, wat de huidige regels zijn en welke wetswijzigingen eraan komen.
Huidige regels op grond van de Leegstandwet
De Leegstandwet biedt gemeenten twee hoofdinstrumenten om leegstand te bestrijden:
- De leegstandverordening
Sinds 2010 biedt de Leegstandwet gemeenten de mogelijkheid om een leegstandverordening vast te stellen. Hiermee kunnen gemeenten:
- Een meldplicht opleggen aan eigenaren van panden die langer dan zes maanden leegstaan;
- In gesprek gaan met eigenaren over oplossingen voor leegstand;
- Een leegstandbeschikking afgeven waarin zij de situatie formeel vastleggen;
- Indien nodig, een gebruiker voordragen aan de eigenaar.
De eigenaar behoudt nog enige ruimte: hij mag zelf eerst proberen de leegstand op te lossen. Lukt dat niet, dan moet binnen drie maanden een gebruiksovereenkomst worden gesloten met de voorgedragen huurder.
In de praktijk blijkt dit instrument echter weinig effectief. Slechts 26 van de 342 gemeenten hebben een actieve verordening. Toch kan het wel degelijk werken, zoals blijkt uit de praktijk in steden als Amsterdam en Utrecht. Zij benutten aanvullende bevoegdheden uit de voormalige Crisis- en Herstelwet. De minister is voornemens deze extra mogelijkheden wettelijk te verankeren.
- Tijdelijke verhuur met vergunning
Dit tweede instrument wordt positiever ontvangen. Vooral woningcorporaties gebruiken het effectief tijdens renovaties of herontwikkelingen. Wel zijn er aanbevelingen gedaan om de regels flexibeler te maken – ook die worden meegenomen in de wetswijziging.
Wat verandert er?
Er staan aanscherpingen van de Leegstandwet op de agenda. De belangrijkste voorgestelde wijzigingen zijn:
- Gemeenten mogen eerder ingrijpen: al na zes maanden leegstand;
- Er hoeft geen huurder meer te worden voorgedragen voordat handhaving mogelijk is;
- Gemeenten krijgen de bevoegdheid om een dwangsom op te leggen bij niet-naleving.
Deze maatregelen moeten het voor gemeenten eenvoudiger maken om leegstaande panden sneller weer beschikbaar te krijgen voor gebruik of bewoning.
Wat betekent dit voor jou?
De druk om leegstand te voorkomen neemt toe. Gemeenten zullen vaker en formeler contact opnemen, en juridische procedures kunnen sneller volgen. Dat vraagt om een proactieve aanpak. Voor vastgoedeigenaren en -beheerders is daarom zaak om leegstand goed in kaart te brengen en tijdig te handelen.
Wij adviseren jou graag over hoe je hiermee kunt omgaan. Of het nu gaat om het opstellen van gebruiksovereenkomsten, overleg met gemeenten of anticiperen op de wetswijzigingen. Neem hiervoor contact met ons op.