In een uitspraak van vorige week heeft de Raad van State bepaald dat in het belang van de dwergvleermuis (4 cm ‘groot’) bij spouwmuurisolatie eerst zorgvuldig ecologisch onderzoek nodig is. Een cameraonderzoek door een isolatiebedrijf of er vleermuizen in de spouwmuur zitten was volgens de hoogste rechter onvoldoende. Inschakeling van een ecologisch deskundige is nodig om te voldoen aan de zorgplicht uit de Wet Natuurbescherming. Een bijzondere uitspraak niet zonder impact.
Situatie
Wat was het geval? Alvorens spouwmuren met isolatiemateriaal vol te spuiten, doet een isolatiebedrijf een camera inspectie om te kijken of er vleermuizen in de spouwmuren genesteld zitten. Het volspuiten van spouwmuren kan schadelijk zijn voor de dwergvleermuis (slecht 4 cm ‘groot’). Inspectie met een camera kan onvoldoende zijn om deze kleine vleermuizen te vinden. Een isolatiebedrijf kreeg daarom in 2019 een dwangsom van de provincie Utrecht opgelegd om te voorkomen dat het bedrijf zou doorgaan met te weinig onderzoek naar aanwezigheid van vleermuizen in spouwmuren. Het isolatiebedrijf was het niet eens met de last onder dwangsom en is gaan procederen.
Conflicterende belangen
De Raad van State was zich ervan bewust dat de wettelijke bescherming van vleermuizen tegenover het belang van energiebesparing door spouwmuurisolatie en behalen van klimaatdoelen staat. Vanwege deze conflicterende belangen en gevolgen voor de toekomst heeft de Raad van State tijdens de rechtszaak de amicus curiae-procedure toegepast waardoor belanghebbenden en experts de gelegenheid gekregen om hun visie te delen op het vraagstuk. Dit leverde 46 schriftelijke reacties van meedenkers op. Deze meedenkers waren bedrijven in de na-isolatiebranche, ecologische onderzoeksbureaus, ministeries, provincies, woningcorporaties, de bouwsector, verenigingen en stichtingen die zich inzetten voor soortenbescherming, verenigingen die de belangen behartigen van woningeigenaren en verenigingen die de belangen behartigen van gemeenten, en individuele personen. Je kunt de Raad van State niet verwijten dat zij niet zorgvuldig te werk is gegaan bij de beoordeling van de zaak!
Zorgvuldig onderzoek
Door de meedenkers zijn verschillende instrumenten/technieken beschreven die kunnen worden toegepast binnen een ecologisch onderzoek: e-DNA, warmtebeelden, nachtelijke geluidopnamen met een batrecorder en fysiek onderzoek op hoogte. De last onder dwangsom liet in de opgelegde onderzoeksverplichting ruimte voor deze instrumenten/technieken, zolang deze worden ingezet in het kader van een (nader) ecologisch onderzoek. Maar het isolatiebedrijf voldeed hier niet aan.
De Raad van State komt tot de conclusie dat het eenmalig uitvoeren van een beperkt endoscopisch onderzoek in de betrokken spouwmuren en het lopen van een ronde om de betreffende woning onvoldoende is om de aanwezigheid van vleermuizen uit te sluiten. Het isolatiebedrijf heeft met haar werkwijze niet de noodzakelijke maatregelen getroffen om nadelige gevolgen voor vleermuizen te voorkomen en daardoor onvoldoende zorg in acht heeft genomen voor vleermuizen.
Gevolgen
Deze uitspraak heeft gevolgen voor de werkwijze van isolatiebedrijven en woningeigenaren. De realisatie van energiebesparing middels spouwmuurisolatie zal een stuk duurder worden doordat voortaan deskundig onderzoek vereist is. De impact van een dwergvleermuis is zo klein nog niet! Woningeigenaren betalen voor hun huis en voor realisatie van vermindering van energieverbruik, maar het principe ‘wie betaalt, bepaalt’ krijgt toch wel een andere lading door de uitspraak van de Raad van State.
Heb je hier vragen over? Neem dan contact op met onze bestuursrechtspecialisten.