Is er iemand in de familie overleden en heb je gehoord dat je erfgenaam bent? Dat betekent niet dat je je rijk hoeft te rekenen. Als je niet oppast, kan je namelijk met schulden van de overledene (erflater) geconfronteerd worden. Daarom is het verstandig om eerst na te gaan of je de erfenis wel moet aanvaarden. Het komt voor dat de erflater financieel in de put zat en schulden nalaat. Gelukkig kan je kiezen of en hoe je een erfenis aanvaardt. Hieronder lees je daar meer over.
Je hebt een keuze
Je kunt erfgenaam zijn op grond van de wet of een testament. Maar dat betekent niet dat je verplicht bent de erfenis te aanvaarden. Als erfgenaam heb je gelukkig een keuze. Elke erfgenaam mag namelijk zelf een beslissing nemen over het aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap. Er zijn drie mogelijkheden: zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.
Erfenis zuiver aanvaarden
Als je ervoor kiest om een erfenis zuiver te aanvaarden, dan erf je alle bezittingen en schulden. Deze keuze is definitief. Daar kan je niet meer op terugkomen. De enige uitzondering hierop is bij een onverwachte schuld. Daarover hieronder meer informatie.
Misschien denk je dat je een erfenis nog niet aanvaardt zolang je daar je handtekening niet voor zet. Maar zo makkelijk ligt dat niet. Als je je namelijk als erfgenaam gedraagt, dan kan je zonder dat je het beseft de erfenis aanvaarden. Bijvoorbeeld als jij geld van de rekening van de overledene haalt, of je neemt al spullen mee en zet die op Marktplaats, of je betaalt een nota namens de overledene. Deze voorbeelden worden wel een daad van aanvaarding genoemd. Zulke handelingen kan je eigenlijk alleen als erfgenaam doen. Dus je gedraagt je hierdoor alsof je al erfgenaam bent. Op dat moment aanvaard je de erfenis inclusief eventuele schulden. Dit kan heel vervelend uitpakken als er geen geld of te weinig geld in de nalatenschap is. Dan kunnen schuldeisers op jouw privévermogen verhaal halen. Als je de begrafenis regelt, is er gelukkig geen sprake van zuivere aanvaarding.
Erfenis beneficiair aanvaarden
Als je te horen krijgt dat de overledene schulden had en je wilt daar niet voor opdraaien, dan is het slim om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Dit betekent simpel gezegd: eerst worden schuldeisers betaald en wat er overblijft wordt verdeeld onder de erfgenamen. Als er niets overblijft of er blijven schulden over, krijg je niets. Maar je hoeft de schulden in ieder geval niet uit eigen zak te betalen.
Beneficiaire aanvaarding is dus een veilige oplossing, maar levert wel rompslomp op. Als er een erfgenaam is die beneficiair aanvaardt dan moet de nalatenschap worden afgewikkeld volgens wettelijke regels. Eerst laat je de rechtbank weten dat je de erfenis beneficiair aanvaardt. Op de website rechtspraak.nl staat het formulier dat je daarvoor moet gebruiken. De rechtbank stuurt je na een paar weken een zogenoemde ‘akte van beneficiaire aanvaarding’. Daarna mag je samen met eventuele andere erfgenamen de erfenis afwikkelen. De kantonrechter houdt hier toezicht op. Daarom moet je de kantonrechter ook steeds informeren over de stappen die genomen worden. Overigens kan een minderjarige erfgenaam een erfenis alleen beneficiair aanvaarden.
Erfenis verwerpen
Je mag een erfenis weigeren. Soms is er zoveel gebeurd in het verleden, dat je niets te maken wilt hebben met de nalatenschap. Of je wilt niet betrokken raken bij een ruzie binnen de familie. Soms heb je geen andere keuze, omdat de nalatenschap meer schulden heeft dan vermogen. Je verwerpt dan een erfenis. Dat moet ook bij de rechtbank gebeuren. Ook voor verwerping van een erfenis staat op de website rechtspraak.nl het formulier dat je daarvoor moet gebruiken.
Het is wel heel belangrijk om te weten dat als je de erfenis verwerpt, jouw erfdeel kan gaan naar de wettelijke erfgenamen. Jouw kinderen erven in jouw plaats als jij de erfenis verwerpt. Als je kinderen nog minderjarig zijn, moet je bij de rechtbank het verzoek indienen om zelf de erfenis te verwerpen en ook de rechtbank vragen de erfenis namens je kinderen te mogen verwerpen. Het formulier hiervoor vind je ook op de website rechtspraak.nl. De kantonrechter komt dan op voor de belangen van je kinderen. Het mag niet zo zijn dat je je kinderen een erfdeel ontzegt, omdat jij om wat voor reden dan ook niets met de erfenis te maken wilt hebben.
Ben je niet op tijd (binnen drie maanden) om voor je kind de nalatenschap te verwerpen? Dan is automatisch sprake van beneficiaire aanvaarding.
Als er een testament is, dan kan jouw erfdeel naar de andere erfgenamen in het testament gaan, tenzij er in het testament iets anders staat.
De rechtbank neemt de verklaringen van erfgenamen die de erfenis hebben aanvaard of verworpen op in haar boedelregister. Voor informatie over een opengevallen nalatenschap kan je bij de rechtbank een uittreksel opvragen.
Onverwachte schuld?
Je kunt te maken krijgen met een onverwachte schuld (je kende de schuld niet en behoorde die ook niet te kennen). Wat als de onverwachte schuld niet meer uit de erfenis betaald kan worden? Dan kan je de kantonrechter vragen of je de erfenis alsnog beneficiair mag aanvaarden zodat je de onverwachte schuld niet zelf hoeft te betalen. Is de erfenis al afgewikkeld en verdeeld onder de erfgenamen? Dan kan je de kantonrechter vragen om een ontheffing van de verplichting tot het betalen van de schuld.
Termijnen?
Het verzoek om beneficiaire aanvaarding of ontheffing vanwege een onverwachte schuld moet binnen 3 maanden na de ontdekking van de onverwachte schuld bij de kantonrechter worden ingediend.
Er geldt geen termijn voor de beslissing of je een erfenis wilt aanvaarden of niet. Daarover is niets in de wet geregeld.
Als een van de erfgenamen geen keuze maakt over aanvaarding van de nalatenschap, dan kan je als erfgenaam de kantonrechter vragen de andere erfgenaam een termijn te stellen om een keuze te maken. Een schuldeiser heeft dat recht ook. De kantonrechter beslist op dit verzoek om een termijn te stellen. De deurwaarder moet deze beslissing van de kantonrechter wel aan de erfgenaam officieel uitreiken (betekenen) en de beslissing moet worden ingeschreven in het boedelregister bij de rechtbank. Dan gaat de termijn lopen die de kantonrechter heeft gesteld. Als de erfgenaam binnen deze termijn geen keuze heeft gemaakt, dan wordt de erfgenaam geacht de erfenis zuiver te hebben aanvaard.
Juridisch advies of mediation
Heb jij met het bovenstaande te maken en wens je hierover te worden geadviseerd? Of is de relatie tussen erfgenamen zo verstoord geraakt, dat escalatie van het conflict dreigt? Naast juridische bijstand van een erfrechtjurist, behoort mediation natuurlijk ook tot de mogelijkheden om de kwestie vlot te trekken. Bij facily LAW juristen en mediators werken professionele mediators die kunnen helpen. Klik HIER voor meer informatie over mediation.
Lukt mediation niet of willen partijen dat niet? Neem dan contact op met onze erfrechtjuristen.